Hazırlanan makaleleri dergilere gönderirken göreceğimiz ilk soru makalenin çeşididir. Dergiler makale çeşidi başlığının altında açılan alt başlıklardan birini seçmenizi ister (Resim 1). Her makale çeşidinin farklı bir yapısı ve alt başlıkları vardır. Yazımı ve kabulü de farklılıklar göstermektedir.

Örneğin bazı dergiler olgu sunumlarında referans sayısını 5 ile kısıtlarken derlemelerde bu kısıtlama yoktur. Ya da kullanılan alt başlıklar da makale çeşidine göre farklılıklar göstermektedir. Hatta aynı tip makalelerde bile bazen farklı başlıklar istenilebilmektedir. Bazı dergiler orijinal araştırmalarda çalışmanın kısıtlı yanlarını (study limitations) ayrı bir başlık olarak isterken bazıları bu bilgilerin tartışmanın (discussion) içinde yer almasını yeterli görmektedir.

Bu bölümde akademik hayatta sık karşılaşılan makale çeşitlerinden bahsedilecektir.

Resim 1. American Journal of Surgery dergisinin makale yükleme sürecindeki ilk sayfası^[1].

 

Orijinal araştırma makalesi: Belki de en önemli ve en sık karşılaşılan makale çeşididir demek gerekir. Orijinal makale, araştırma makalesi, araştırma ya da makale gibi dergilere göre değişen farklı isimleri söz konusudur. Özgün bir araştırma zemininde yeni bilgiler sağlar. Bu kategorideki makaleler genellikle prospektiftir, ciddi istatiksel analiz yapılmıştır. Sonuçlardaki verilerle ortaya çıkan bilgi desteklenmelidir. Bazı dergiler özgün makale (original report) ile Majör makaleyi (Major report) birbirinden ayrı tutar.  Bazı dergilerde kısa raporlar (short reports) ya da kısa bildiri (brief communications) olarak isimlendirilen, sıklıkla araştırma makalelelri ile karşılaştırıldığında uzunluk kısıtları olan makalelere de yer verilmektedir.

Özgün makale bir hastalığın kendine özgü özellikleri gözlemlemeye odaklanmıştır. Bu özellik tanımlanmamış bir tanısal  bulgu, hastalığın ortaya çıkışı ile ilgili tanımlanmamış bir klinik tablo olabilir. Majör makaleden farklı olarak Özgün makale sıklıkla retrospektiftir ve derinlemesine istatiksel analiz içerir. Özgün makaleler sıklıkla şu başlıkları içerir: Giriş, metot, sonuç, tartışma (IMRAD- Introduction/Methods/Results/Discussion) ^[2].

Olgu Sunumu: Olgu sunumları tek bir vakanın kendine özgü taraflarını tanımlarlar. Belirtilen hastalığın daha önce tanımlanmamış bir bulgusu, hastalığın tanısında daha önce kullanılmamış bir görüntüleme yönteminin veya laboratuvar testinin kullanımını sunabileceği gibi  daha önce tanımlanmamış bir klinik tabloyu veya bir komplikasyonu tanımlıyor olabilir. Genellikle kısa yazılardır. Dergiler sıklıkla referans, şekil, resim ve yazar sayılarına sınırlama koyarlar. Sıklıkla öz, kısa bir giriş, olgu sunumu ve tartışma başlıklarını içerirler ^[2].( abstract, brief introduction, case report, discussion. )

Teknik not: Teknik gelişme olarak ta bilinir. Bu tarz makaleler mevcut bir tekniğin modifikasyonu veya yeni bir tekniğin sunumudur. Yeni bir aletin kullanımı da teknik not olarak sunulabilir. Tartışma özel bir mesaja odaklanmalıdır. Şekiller ve referanslarda olgu sunumundaki gibi limitler vardır. Teknik not şu başlıkları içerir: Kısa öz veya öz hiç olmaz, kısa bir giriş, metot, sonuçlar, tartışma ( abstract, brief introduction, method, discussion). Metot ve sonuçlar bölümü teknik başlığı altında birlikte de yazılabilir ^[2].

Resimsel Makale (Pictorial Essay): Bu makalelerin kalitesi görüntünün kalitesi ile ilgilidir. Bilgilerin çoğunluğu resim altı yazılardadır. Mevcut uygulamalarla ilgili bilgi verebilir yeni bir bilgi sunması zorunlu değildi. Sıklıkla çok sayıda şekil içerir ancak yine referans sayısında limit vardır. Kısa öz, kısa giriş, tartışma yazılabilir de yazılmayabilir de ^[2].

Derleme: Belirli bir başlıktaki güncel gelişmelerin analizidir. Daha önce yayınlanmış makalelerdeki önemli noktaları vurgular. Bu tür makaleler yeni bir bilgi ve/veya yazar yorumu/tecrübesi içermezler. Çok sayıda referans içermeleri beklenir. Şu başlıkları içerir: Öz, Giriş ve alt başlıklar. Derlemeler genellikle editör tarafından davet edilen yazılardır ^[2].

Yorum (Commentary): Belirli bir konuda bir yazarın kişisel tecrübesini anlatan yazılardır. Konu yazarın bakış açısına göre değişken olabilir. Yeni bir bilgi sunmaz ve mevcut bakış açılarının dışındadır. Benzer bir konudaki bir makaleyi destekler nitelikte olabileceği gibi güncel bir konuda da olabilir. Sıklıkla editör tarafından davet edilen yazarlar tarafından yazılan yazılardır. Bu yazılarda yazarın görüşünü destekler nitelikte ancak az sayıda referans olur. Öz, giriş ve alt başlıkları içerir ^[2].

Editörden-Editörün yorumu (Editorial): Birçok farklı formatta olabilir. Aynı dergide kabul edilmiş bir yazının kısa bir değerlendirmesi ya da eleştirilmesi şeklinde olabileceği gibi okuyucuların dikkatini çeken bir konuda -literatürün tamamını gözden geçirme garantisi vermeyecek şekilde – kısa bir derleme veya yine okuyucuların dikkatinin çekecek bir yeniliğin değerlendirmesi şeklinde olabilir. Editör politikalarına bağlı olarak yazının şekli çok değişken olabilir. Bu yazılar editör tarafından davet edilen kişilerce veya editörün kendisi tarafından yazılırlar^[2].

Editöre Mektup (Letter to the Editor): Birçok derginin mektuplar (Letters) veya sorumlu (Correspondence) bölümü vardır. Editöre mektuplar genellikle kısa ve okuyucuların dikkatini çekmesi beklenen dergide daha önce yayınlanmış yazılar ile ilgili yorum içeren yazılardır. Bu yorumlar tarafsız ve yapıcı olmalıdır. Bu mektuplar sonrasında daha önce yayınlanan yazının yazarları da karşı cevap yazması için (Authors Reply to the Letter) davet edilirler. Bu bölüm aynı zamanda yeni hipotezlerin/varsayımların tartışılması ve okuyucuların dikkatini klinik uygulamalardaki önemli tehlikeler, önemli noktalara çekmek için de  kullanılır^[2].

Diğerleri: Dergilerin editör politikalarına ve dergilerin kendi misyon ve stiline bağlı olarak birçok farklı yazı çeşidi bulunmaktadır. Örnek olarak: Tarihi yazılar (Historical articles), devam eden çalışmalar (Works in Progress) veya kısa tebliğ (Short Communications), Özel rapor (Special Report), Kanıta dayalı tıp (evidence based medicine), sağlık politikaları ve uygulamaları (health policy and practices), deneysel çalışmalar, Bilgi teknolojileri (information technology), nasıl yaparım (how I do it) ve eğitim makaleleri (teaching articles) gösterilebilir.

Kaynaklar

1) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.596ca8d08efb92.67747029 (erişim 17/07/2017)
2) http://dusundurensozler.blogspot.com.tr/2007/10/bilim-nedir.html (erişim 17/07/2017)
3) Schein M, Farndon JR, Fingerhut A. Why should a surgeon publish? Br J Surg 2000;87:3–5.
4) Mariette C, Piessen G, Robb WB. Publishing in surgery: how and why? Langenbecks Arch Surg 2013;398:587–93.
5) Nissen R. Gastropexy and “fundoplication” in surgical treatment of hiatal hernia. Am J Dig Dis 1961;6:954–61.
6) Farfor JA. Medical writing in France. Br Med J 1976;2:224–5.