Yapılan bilimsel çalışmaların sözel ya da poster bildiri olarak özetlenip kongrelerde sunum için gönderilmesi sıklıkla karşılaşılan bir durumdur ^[1].  Bilimsel bir çalışmanın özetinin, okuyucunun ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik olmak üzere o konuda tarama yapılmasına imkan verecek yeterlik ve kalitede olması yanında, konusunda önemli kabul edilen bazı kongrelerde sunumu yapılan bildirilerin özetleri, klinik uygulamaların belirlenmesinde de dikkate alınmaktadır. Fakat bildirilerin belirli bir kelime kısıtlaması ile özet şeklinde hazırlanması raporlama kalitesi açısından önemli sorunlara yol açmaktadır. Bu tür sorunların çözümü ve bildirilerin standardizasyonunu sağlamak amacı ile kongre bildiri özetlerinin içerik ve raporlama kalitesi hakkında değişik kriterler yayınlanmıştır. Randomize kontrollü klinik çalışmalar için CONSORT (Consolidated Standards of Reporting Trials) ve vaka-kontrol ve gözlemsel çalışmalar için STROBE (Strengthening the Reporting of Observational Studies) değerlendirme sistemleri kullanılmaktadır ^{[2, 3]}. Uluslararası ortamda kullanılan farklı kongre bildiri değerlendirme sistemleri ve araçları olmakla birlikte, CONSORT ve STROBE kriterlerinin Türkçe’ye tercüme edilmiş formları da vardır. Aynı şekilde ulusal bazlı bir kongre bildiri değerlendirme sistemi geliştirilmesi ile ilgili öneriler de bulunmaktadır ^{[1, 4]}. Bu tür kriterlerin kullanılması ile kongre özet bildirilerinin özellikle raporlama kalitesinin artması hedeflenmektedir.

Öz/Özet nedir?

Bir öz/özet bir bilimsel yazının yoğunlaştırılmış şeklidir ^[5]. Kongre bildiri öz/özetlerinin bu anlamda bilimsel yazı öz/özetlerinden önemli temel farklıları yoktur. Sadece kongrelere göre farklılık gösteren şekilsel özellikler bulunabilir. Ayrıca kısaltmalar kongre bildiri öz/özetlerinde kısaltmaların kullanımı daha çok kabul görmektedir ^[5]. Ayrıca içerisinde tablo, şekil, resim ve kaynaklar da bulunabilmektedir. Kongre bildiri öz/özetlerinin elektronik ortamlarda taranıp bulunması, bilimsel bir yazıya göre daha kısıtlı olmaktadır.  Kongre bildiri öz/özetlerinin dijital ya da basılı olanlarına başka yazılarda atıf yapılması söz konusu iken, bunlar bilimsel bir yazının öz/özetine yapılan atıf kadar değerli olmamaktadır.

Kongre bildiri öz/özeti hazırlanması

Bu hazırlık aşamasından önce, hangi kongreye bildiri göndermenin daha uygun olacağı uygun kişiler ile kararlaştırılmalıdır ^[6].

Bir kongre bildiri öz/özeti çalışmanın niçin başlanıldığı, ne yapıldığı, ne bulunduğu ve bunların ne anlama geldiği sorularına cevap vermelidir. Hazırlık aşamasında ilk yapılması gereken kongrenin bildirdiği kriterleri dikkate almak olmalıdır.

Bildirinin başlığı bildiriden alınacak mesajı, çalışmanın içeriğini ve amacını kapsayıcı olmalıdır. Uzunluk olarak 10-12 kelimeyi aşmamalıdır ^[5]. Başlıkta daha çok ne araştırıldığının yer alması daha dikkat çekici olacaktır. 

Giriş bölümünde bir iki cümle ile çalışmanın amacından bahsedilmelidir. Bir şeyin doğru olup olmadığının araştırıldığı belirtilmelidir.

Yöntemler bölümünde ne yapıldığı detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Editör ve hakemlerin bu bölümden yeteri kadar bilgi alamaması en önemli ret sebepleri arasında yer almaktadır.  Özellikle çalışmanın tipi ve varsa randomizasyon yönteminden açık bir şekilde bahsedilmelidir. Bulgular kısmında çalışmanın en önemli sonuçları verilmelidir. Yoruma açık ifadeler kullanılmamalıdır. Çalışmanın hipotezi ile ilgili sonuçlar anlamlı olmasa bile verilmelidir. Sonuçların sunumu ile ilişkili tablo, şekil ve resimlerden yararlanılabilir. Çalışmanın sonuçlarının neden önemli olduğu ve yazarların bunları nasıl yorumladığı sonuç kısmında yer almalıdır.

Kongre bildiri öz/özeti yazımında genel olarak bir sonuç ya da anlam bildiren cümleler kullanılmalı ve pasif anlatıma gore aktif anlatım daha çok tercih edilmelidir.

Kongre bildiri öz/özetlerinin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere geliştirilen Ulusal Değerlendirme Sistemi kriterlerinden, bildiri hazırlık aşamasında yararlanılabilir (Tablo) ^{[1, 4]}.

Kaynaklar

1) Ozdemir O, Hayran M. Klinik araştırmalarda veri analizi nasıl yapılır? Turk J Gastroenterol 1996; 7: 101-10.
2) Pupovac V, Petrovecki M. Summarizing and presenting numerical data. Biochem Med (Zagreb) 2011;21:106-10.
3) Vetter TR. Fundamentals of Research Data and Variables: The Devil Is in the Details. Anesth Analg 2017;125:1375-80.